Μια απεικόνιση του Γιαννούλη Χαλεπά – Πρώτη Δημοσίευση

Η συγκεκριμένη απεικόνιση του Γιαννούλη Χαλεπά εντοπίζεται στο ένατο τεύχος του περιοδικού Ανατολή της περιόδου 1902-1903. Πρόκειται για την προσωπογραφία του σε καμβά, που πραγματοποίησε ο καλλιτεχνικά ομογάλακτος φίλος και συμμαθητής του στη Σχολή Καλών Τεχνών και στην Ακαδημία του Μονάχου, Πολυχρόνης Λεμπέσης. Ο τίτλος του έργου, αν και ονομάζεται Χωρικός, πρέπει να θεωρηθεί σχεδόν βέβαιο πως απεικονίζει τον σπουδαίο γλύπτη, καθότι η ομοιότητα είναι αφενός εξαιρετικά εμφανής και αφετέρου το τηνιακό φέσι, η νησιωτική ενδυμασία αλλά και τα στίγματα στα ρούχα, που ίσως προϊδεάζουν για ίχνη από μια επεξεργασία μαρμάρου, είναι ενισχυτικά στοιχεία της ταυτοποίησής μας. Άλλωστε, το έτος δημιουργίας του έργου συμπίπτει με τη χρονιά του ερχομού του στην Αθήνα και της επανασύνδεσής του μετά από πολύ καιρό με φίλους(1), αφού για δεκατέσσερα τουλάχιστον χρόνια βρισκόταν έγκλειστος στο ψυχιατρείο Κέρκυρας. Δεν πρέπει να μας ξενίζει η μη αναφορά του επιθέτου στο περιοδικό Ανατολή τού πενήντα ενός χρόνων τότε γλύπτη, μιας και ο ίδιος δεν ήταν ενεργός καλλιτέχνης πια, ενώ το λιγοστό του έργο παρέμενε ακόμη άγνωστο, ή στην καλύτερη περίπτωση, λησμονημένο από το ευρύ κοινό. Η αναγνώρισή του θα έρθει πολλά χρόνια αργότερα, μέσα στη δεκαετία του 1930, έπειτα από την επανασύνδεσή του με τη γλυπτική τέχνη (λόγω του θανάτου της αυταρχικής μητέρας του) και θα εκκινηθεί κυρίως από την αναμόχλευση και την παρουσίαση των γλυπτικών του συνθέσεων στο αθηναϊκό κοινό από τον Θωμά Θωμόπουλο αλλά κυρίως από το Νίκο Βέλμο. Εκείνος ήταν που πήγε και τον συνάντησε στο περιθώριο της τηνιακής κοινωνίας, εκείνος ήταν που εξέδωσε Φύλλο Τέχνης με βιογραφικά στοιχεία του Γιαννούλη Χαλεπά(2) και εκείνος τελικά πραγματοποίησε το 1928 στον προσωπικό του καλλιτεχνικό χώρο, το Άσυλο Τέχνης, την πρώτη αναδρομική έκθεση του χωρικού γλύπτη. Δυστυχώς, η συγκεκριμένη ενυπόγραφη προσωπογραφία λανθάνει στις μέρες μας και η αναγκαστικά ασπρόμαυρη φωτογραφική απεικόνιση των αρχών του 20ού αιώνα δεν αποκαλύπτει τους χρωματισμούς της. Κι ίσως ποτέ δε θα φανερωθούν, μιας και το έργο θα πρέπει να θεωρηθεί χαμένο, αφού δεν έχει εντοπιστεί σε κάποια δημόσια ή ιδιωτική συλλογή, παρόλο που η μακροχρόνια εργασία μας πάνω στη ζωή και το έργο του Πολυχρόνη Λεμπέση έχει αποδώσει εκατοντάδες νέους ή χαμένους πίνακες.

Παραπομπές

(1)-Σπύρος Μοσχονάς, Καλλιτεχνικά σωματεία και ομάδες τέχνης στην Ελλάδα κατά το α’ μισό του 20^ου αιώνα: η σημασία και η προσφορά τους, Διδακτορική Διατριβή, ΕΚΠΑ, Αθήνα 2010, σελ. 118, υποσημ. 351.

(2)-Νίκος Βέλμος, Φύλλα Τέχνης, Χαλεπάς, Αθήνα 1928, (Τυπογραφείο Καρανάσου). Κατά σύμπτωση, ή πιο σωστά μοιραία θα λέγαμε, ο Νίκος Βέλμος είναι το πρόσωπο που επαναφέρει στη μνήμη του αθηναϊκού κοινού και τον λησμονημένο Πολυχρόνη Λεμπέση, γράφοντας ένα σπαραχτικό άρθρο για εκείνον στο περιοδικό του, το Φραγγέλιο, αλλά και πραγματοποιώντας μετά από πολύ καιρό προσωπική έκθεση με έργα του στο Άσυλο Τέχνης. Η αναμόχλευση τόσο της μνήμης του Χαλεπά, όσο και του Λεμπέση, την ίδια περίοδο από τον Βέλμο αποκαλύπτει τον συσχετισμό των δύο καλλιτεχνών τόσο στο επίπεδο των καλλιτεχνικών τους ιδεών, όσο και στο επίπεδο του ασκητικού τους βίου.